Door Rita Gircour
De dood van Gorbatsjov op 30 augustus 2022 wordt natuurlijk enorm overschaduwd door het overlijden van de Britse Koningin. Maar ik wilde even memoreren dat het Netwerk een bijzondere rol heeft gespeeld in de vertaling van Gorbatsjov’s boek Perestrojka.
Dat zat zo.
Een van de leden, Corriejanne Timmers, werkte indertijd samen met uitgeverij Spectrum. En Spectrum had de Nederlandse rechten weten te bemachtigen voor het boek van Gorbatsjov. Ze vroegen dus aan Corriejanne of zij een groepje beetje goede vertalers Engels-Nederlands kon samenstellen, die het boek binnen een week zouden kunnen doen.
Waarom geen vertalers Russisch-Nederlands die wel wisten waar ze het over hadden? Die waren er niet, volgens Spectrum. Maar ze hadden een Ruslanddeskundige die de zaak zou overzien.
Dus Corriejanne belde me op een gegeven moment met de vraag of ik mee wilde werken aan HET BOEK VAN DE EEUW. Ik wilde natuurlijk weten welk boek dat dan mocht zijn. Maar ik kreeg allereerst op het hart gedrukt dat ik absoluut niets mocht lekken over dit telefoongesprek.
Ik heb uiteraard ja gezegd. Net als een paar andere netwerkleden: Marianne van Golverdinge, Ank van Kan, Lou Punt. Wij werden met nog een handjevol vertalers
samengebracht in een schoollokaaltje in een voor mij totaal onbekend deel van Den Haag. Voorburg ’t Loo. Het was oktober 1987, en nog niet iedereen had een computer, dus er stond een bonte verzameling zelf meegebrachte of verstrekte Apple’s en Dos machines, die totaal niet compatibel waren. Probleem voor de uitgever, niet voor ons.
Wij kregen allemaal een klein stukje tekst, leverden de vertaling ervan in bij Coriejanne, en kregen een nieuw stukje, terwijl zij min of meer wanhopig probeerde om een soort eenheid van stijl en terminologie te krijgen, samen met de Ruslandkenner. Wij konden op basis van al die kleine stukjes tekst absoluut niet opmaken waar het boek over ging, en dat was ook precies de bedoeling van Spectrum.
We moesten werken met een uitstekende Engelse tekst. Die was in het diepste geheim gemaakt binnen het Kremlin zelf door iemand van de veiligheidsdienst van de Sovjet Unie. De KGB, stond onder andere zeker bekend om zijn uitstekende talenopleiding – dat moet gezegd.
Waarom in het diepste geheim? Omdat dit boek in zijn totaliteit de tekst was van de redevoering die secretaris-generaal Gorbatsjov een maand later moest houden voor het Centraal Comité. De tekst was dus nog niet vrijgegeven en er mocht dus niets voortijdig uitlekken.
Toch is er wat gelekt, want op een bepaald moment stond het NOS journaal op de stoep bij het schooltje, met draaiende camera’s en al. Wij moesten de computers onmiddellijk op startmenu zetten. En we mochten niets zeggen op straffe van een hoge boete. Maar het Spectrum moest natuurlijk wel zorgen voor een beetje publiciteit. Wij kwamen op het journaal en in vrijwel elke krant en waren toen door onze 10 minutes of fame heen.
Wij werden per woord betaald, en ik denk dat ieder van ons in die week wel een paar duizend gulden heeft verdiend. Maar in ons contract stond niets over royalty’s. Dat hebben we proberen aan te kaarten, maar tevergeefs. Het was tenslotte het Spectrum, dus niet gehinderd door gulheid. Ook niet toen de 22ste druk binnen een jaar was verschenen.
Maar of dit het boek van de eeuw was? Dat mogen de geschiedschrijvers bepalen.
Dit alles vertel ik als vroeg voorbeeld van goed netwerken. Ditmaal met een spraakmakend resultaat. Nu het bestuur de moedige stap heeft gezet om het netwerk uit te breiden op een manier die beter past in de de 21ste eeuw, hoop ik dat het belang van goed netwerken concreet, aantoonbaar en af en toe spraakmakend blijft. Good luck.
